Öğrencilerde dikkat ve motivasyon eksikliği birbirinden ayrılması gereken kavramlardır. Süreç içerisinde ortak yönlerinin olabildiği gibi birbirilerinden net olarak ayrılan noktaları akılda tutulmalıdır.
Dikkat
Dikkat, kişinin çevredeki uyarıcılardan hangilerinin işleneceğine karar vermesidir. Kişi, duyu organlarına gelen çok sayıda bilgiden yalnızca sınırlı sayıda bilgiyi aktif olarak işlemden geçirebilir. Örneğin, sınıf içerisinde dışarıdan gelen sesler, arkadaşlarının sesleri, arkadan birinin kalemini düşürme sesi ve öğretmenin anlattıkları içerisinden hangisine dikkat edeceği gibi. O anda sadece 1 veya 2 uyarana dikkat edip onu zihninde işlemektedir; Çünkü, dikkat kapasitesi sınırlıdır.
Dikkat, bilginin işlenmesinin bir aşamasıdır. Sadece dikkat ettiğimiz uyaranları işleyip belleğimize kaydedebiliriz. Dikkat çok bileşenli nöropsikolojik bir süreçtir:
- Dikkati odaklama, görevi yerine getirme
- Dikkati sürdürme
- Dikkatin bölünmesi (aynı anda farklı iki uyaranı zihinde işleme)
- Dikkatin seçiciliği
Dikkat testleri yardımıyla, kişinin bu bileşenlerden hangisinde sorun yaşadığı belirlenmektedir. Dikkat testlerinde dikkat bozulması varsa çeşitli müdahale yöntemleri uygulanmaktadır (ilaç tedavisi vb.). Eğer dikkat testlerinde bir bozulma göstermiyorsa, motivasyon eksikliği yönünde çalışılmaktadır.
Motivasyon
Kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek için kendi arzu ve istekleriyle harekete geçmelerine denilmektedir. İnsanların başarılı olmalarına, kişisel tatmine ulaşmalarına yardımcı olmaktadır. Bir şey yapmak isteğidir ve yapılan fiilin bireyin ihtiyaçlarını tatmin etme durumu devam ettiği sürece sürmektedir.
Temel olarak motivasyonun iki düzeyi vardır: Hayatta kalmak ve başarı. Yani insanı harekete geçiren ve hareket yönlerini belirleyen, onların düşünceleri, umutları, inançları, kısaca arzu, ihtiyaç ve korkularıdır.
Doğada hiçbir canlı bir sebep olmadan harekete geçmemektedir. Motivasyonu sağlamak için, o durumun kişinin kendisi için bir ihtiyaç olduğunu hissetmesi gerekmektedir.
Öğrenme motivasyonu, öğrenen bireyin, öğrenme etkinliklerini anlamlı ve değerli bulması, bunlardan fayda sağlamasıdır. Öğrenme motivasyonunu etkileyen içsel ve dışsal etkenler bulunmaktadır. İçsel etkenler, daha çok öğrenmeye ve başarmaya karşı olan tutumlarınız, ilgileriniz, dikkat düzeyiniz ve kişilik özellikleriniz gibi içsel sebeplerle ilgilidir. Dışsal etkenler çok çeşitlidir ve tek başına etkili olmaz.
Sonuç olarak, motivasyonunuzu artırmada en önemli etken kişinin kendi düşünceleridir. Başkasının istemesi değil, kişinin o şeyi anlamlı bulması onu davranışa yönelik harekete iter. Öğrencinin o derse motivasyonunu analiz eden bir takım temel sorular bulunmaktadır:
- Öğrenilen bilgi senin için ne kadar değerlidir?
- Ders sonunda ne gibi faydalar sağlamayı bekliyorsun?
- Ders konuları arasında hangisine daha fazla ilgi duyuyorsun?
Öğrencilerin motivasyonlarını arttırma yöntemleri:
- Derse başlarken ilginç, şaşırtıcı, merak uyandırıcı sorular sorun.
- Çalışmaları mümkün olduğu kadar aktif, araştırıcı, heyecanlı ve yararlı hale getirin.
- Bütün öğrencilerin neyi nasıl yapacaklarını ve ulaşacakları hedefe nasıl gideceklerini bilip bilmediklerini sorun.
- Öğrenciler arasında zeka, sosyo-ekonomik-kültürel geçmiş, okula ve bazı derslere tutum açısından bireysel ayrılıklar olduğunu her zaman dikkate alın.
- Öğrencilerin temel ihtiyaçlarını göz önünde bulundurun.
- Sınıfın fiziksel şartlarını hesaba katın.
- Öğrencilerle ilgilendiğinizi ve onların sizin sınıfınızın öğrencileri olduğunu hissettirin.
- Her öğrencinin takdir edilme ihtiyacını karşılayacağı ders içi ve ders dışı etkinlikler düzenleyin.
- Öğrencilere her konuda seçenekler sunun.
- Olumlu benlik kavramı, özgüven geliştirmelerine yardımcı olun.
- Olumlu yanları vurgulayın, sonuçlar hakkında geri bildirimler verin.
- Öğrencileri, kendi öğretmenlerini kendileri yönlendirmeleri için cesaretlendirin.
- İhtiyaç duyan öğrencileri, özgüvenlerini ve başarı ihtiyaçlarını geliştirmeleri için cesaretlendirmeye çalışın.
- Öğrencilere sorumluluk vererek, kendileriyle yarıştırarak onların başarı güdüsünü geliştirici teknikler kullanın.